YAPISAL GÜÇLENDİRME ve ONARIM İŞLERİ

YAPISAL GÜÇLENDİRME ve ONARIM İŞLERİ

Türkiye’nin büyük bir bölümünün, Dünya’nın 2. Büyük Deprem kuşağında yer alması, ülkemizdeki yapıların depreme karşı dayanıklı yapılmasını elzem kılmaktadır. Özellikle 1999 Gölcük depreminde yaşanan can ve mal kayıpları; yapılardaki malzeme kalitesizliğini (Karma beton, nervürsüz demir, deniz kumu vb.), imalatlardaki kötü işçilikleri ve mühendislik hizmetlerinin yetersiz kaldığını gözler önüne sermiştir. Bu kapsamda deprem sonrası yürürlüğe giren deprem yönetmelikleri yapıların daha güvenli şekilde imal edilmesini hedeflemektedir. Ancak mevcut yönetmelikler öncesi yapılan yapılarda, güçlendirme ve/veya onarım ihtiyaçları ciddi oranda artmaktadır.

 

Yapılarda Güçlendirme Hangi Durumlarda Yapılır?

  • Yapının mevcut yönetmeliklere uygun olmaması,
  • Projedeki ve malzemedeki yetersizlikler ve hatalar,
  • Projeye uyulmaması
  • Yanlış projelendirme
  • Betondaki yetersizlikler
  • Donatı yetersizliÄŸi
  • Yapıya ilave yük getirilmesi,
  • Yapının sünekliÄŸinin ve yanal rijitliÄŸinin arttırılması ihtiyacı,
  • Yapıda veya yapı elemanında oluÅŸan hasarlar, (Deprem, çevresel etkilerle oluÅŸan deformasyonlar, zamana baÄŸlı oluÅŸan korozyon kaynaklı hasarlar, v.b)
  • Tarihi yapıların restorasyon ihtiyacı.

Güçlendirme, hasar görmemiş yapılarda sistemin güçlendirilmesi için, onarım ise hasar görmüş yapıların eski haline getirilmesi için yapılan işlemlerdir. Hasarlı yapılarda genellikle onarım işlerine ilave olarak güçlendirme işleri de yapılabilir.

 

Yapı Güçlendirme Yöntemleri Nelerdir ?

Güçlendirme işlemlerine başlanılmadan önce, yapının mevcut durumun belirlenmesi gereklidir. Bu tespit kapsamında; yapının oturduğu zeminin özelliklerinin saptanması, yapının mimari ve yapısal sisteminin rölevesinin çıkarılması, beton dayanımlarının ve durumunun kontrolü, donatı yoğunluğunun kontrolü, donatıların korozyona uğrayıp uğramadığı vb. gibi önemli unsurlar belirlenmektedir.  Tespit sonrası mevcut yapı bilgisayar ortamında modellenerek performans analizi yapılır ve güçlendirme projesi hazırlanır. Projeye göre en uygun güçlendirme metodu belirlenir.

 

BAŞLICA GÜÇLENDİRME YÖNTEMLERİ

 

Betonarme Güçlendirme

Betonarme güçlendirme en yaygın güçlendirme metodlarındandır. Bu yöntemde amaç; yapının yanal rijitliğini arttırmaktır ki böylelikle yapının deprem esnasında karşılaşacağı yatay deprem yüklerini karşılaması sağlanmaktadır.

Bu uygulamalarda; yapıda belirlenen bölgelere betonarme perdeler eklenir ve/veya zayıf perde ve kolonlar mantolanarak taşıyıcı sistemin istenilen kapasiteye getirilmesi sağlanır. Ayrıca gerekli ise kirişlerin de betonarme takviyeler ile kapasitesi arttırılabilir.

 

Çelik Güçlendirme

Yapının süneklik kapasitesinin arttırılması, taşıyıcı elemanlarına (Kolon ve kirişlere) ilave yükler gelmesi, boyuna donatı ve etriye eksiklikleri, kirişlerde boşluk açılması vb. sebeplerle oluşan güçlendirme ihtiyacında, betonarme güçlendirmeye alternatif bir yöntemdir.

Çelik, betonarme güçlendirmeye kıyasla daha sünektir ve bu nedenle yüksek rijitlik ihtiyacı olmayan yapılarda tercih edilmektedir.

Uygulama; kolonların ve kirişlerin çelik plakalar ile giydirilmesi, gerekli çelik konstrüksiyon destekler ile taşıyıcı elemanların güçlendirilmesi işlemidir. Bu yöntemde kolon ve kiriş boyutları değişmediğinden mimari olarak alan kayıpları oluşmaz. Aynı zamanda betonarme güçlendirmeye nazaran daha kısa sürede imalatı yapılmaktadır.

 

CFRP (Karbon Fiber Takviyeli Polimer) ile Yapı Güçlendirme

CFRP Kumaş ve Plakalar ile güçlendirme, öncelikli olarak çekme yetersizliği gösteren kirişlerde ve döşemelerde kullanılsa da; kolonlarda sünekliğin arttırılması, kesme, moment ve eksenel yük kapasitelerinin arttırılması, aynı zamanda betonarme perdelerde yatay yük ve moment kapasitelerinin arttırılması ile sünekliğin arttırılması ihtiyacı ile sıklıkla tercih edilen bir yöntemdir.

Bu metod; tarihi yapıların güçlendirilmesinde, köprü ve viyadüklerin güçlendirilmesinde, dolgu duvarların güçlendirilmesinde, konsolların güçlendirilmesinde, eski-yeni binalarda, fabrikalarda, okullarda, çelik yapılarda vb. rahatlıkla uygulanabilmektedir.